“Het voorkomt heel veel”
Iedereen kent de uitspraak ‘voorkomen is beter dan genezen’. Maar hoe krijg je dat effectief voor elkaar in de praktijk? In de zoektocht naar een antwoord op deze vraag introduceerde de AED vorig schooljaar een nieuw initiatief. Op de scholen binnen het samenwerkingsverband PO Duin- en Bollenstreek bieden de onderwijsondersteuners van de AED sinds vorig schooljaar zogeheten ‘spreekuren’ aan. Tijdens deze spreekuren krijgen scholen de gelegenheid om op een laagdrempelige manier advies te vragen en te overleggen over ondersteuningsvraagstukken. Ruim een jaar na de introductie blijkt het nieuwe initiatief een schot in de roos: de werkwijze heeft inderdaad een preventief effect en er blijken zelfs nog veel meer voordelen aan te zitten. We blikken terug met enkele betrokken intern begeleiders en onderwijsondersteuners.
Verschillende vormen
Tijdens de spreekuren staan een onderwijsondersteuner van cluster 3 en van cluster 4 voor de school klaar om op een laagdrempelige manier mee te denken over interventies voor een leerling of groep die wat extra’s nodig blijkt te hebben. De vorm en invulling van de spreekuren zijn per school verschillend en worden onderling afgestemd. Cora Zuijderduijn was tot voor kort intern begeleider van de onderbouw op de Rehobothschool in Katwijk en heeft op die manier kennisgemaakt met de spreekuren. “Wij hadden drie momenten in het jaar ingepland,” vertelt Cora. Van de drie momenten was één optioneel. Cora legt uit dat zij op deze momenten samen met de intern begeleider van de onderbouw en de onderwijsondersteuners van de AED in gesprek ging over één of meerdere leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften: “Bij ons zitten de leerkrachten er niet bij. Ik kreeg wel de casus van de leerkracht en besprak vooraf: ‘Wat moet ik inbrengen? Wat is al gedaan? Wat is nu je hulpvraag?’ En vaak had ik al meegekeken in de klas”.
Leerkrachten betrokken
Intern begeleider Maaike Vermeer van de Springplank vertelt dat bij haar op school voor een meer intervisieachtige vorm is gekozen, waarbij alle leerkrachten ook worden uitgenodigd. “Wij plannen het steeds na schooltijd,” geeft ze daarbij als belangrijke voorwaarde aan. “Dan zorg ik voor thee, koffie en koekjes, in een ontspannen sfeer in de koffiekamer.” De spreekuren zijn niet verplicht, maar de ervaring is dat altijd wel een aantal leerkrachten aansluit. “Het leuke eraan vind ik wel dat je echt een idee krijgt vanuit de hele school. De onderbouwleerkrachten komen weer met andere ideetjes dan de leerkrachten van de bovenbouw.” De ervaring is dat ook de uitwerking van een plan zo meer wordt gedragen in de school. Ze deelt ook een mooie succeservaring van een plan dat op deze manier werd ingezet voor een leerling die moeilijk naar school kwam: “Het werd echt een gezamenlijk iets. Hij werd door iedereen gezien en kwam daardoor met meer plezier naar school. Nu is hij op school zoals vanouds.”
Preventief
De beoogde opzet om laagdrempeliger en preventief mee te denken, komt volgens de betrokkenen goed uit de verf. “Ik heb de spreekuren als heel prettig ervaren, omdat je gelijk aan de slag kan,” vertelt Cora. “Het voorkomt heel veel.” Cora signaleert zelfs dat het aantal aanvragen voor langere trajecten is afgenomen: “Ik heb minder vaak de aanvraag gedaan. Je ondervangt al veel en dan blijft alleen wanneer je alles hebt geprobeerd de aanvraag nog over.” Onderwijsondersteuners Gerda Kamsteeg en Dominique Miedema zijn hier wat voorzichtiger in. Dominique geeft aan dat de vragen op de spreekuren en die bij trajectaanvragen wel wat van elkaar lijken te verschillen: “Het spreekuur is juist ook voor de kleine vragen.” Haar collega Gerda valt haar bij: “Het verschil is dat de spreekuren meer in de basisondersteuning zitten; het is een soort voordeur.”
Meer voordelen
De inzet van spreekuren blijkt bovendien onverwacht meer voordelen met zich mee te brengen. Zo merkt Dominique dat ze dankzij de spreekuren gemakkelijker benaderd wordt door de intern begeleiders: “Ik merk dat scholen je tussendoor ook veel beter weten te vinden. Ze vinden je ook voor een spreekuurvraag tussendoor.” Gerda ziet daar ook voordelen in die mogelijk op de langere termijn zichtbaar zijn: “Ik ben nu meer betrokken bij de kern (zoals de scholen in één buurt worden genoemd) en word ook benaderd voor vragen meer op het gebied van schoolontwikkeling”. Ook de inhoudelijke samenwerking wordt veelvuldig genoemd als pluspunt, zoals Maaike omschrijft: “Ik heb er ontzettend veel aan. Ik ben hier de enige ib’er en vind het als ib’er ook wel fijn als er nog iemand mee kan denken.” De onderwijsondersteuners zien daarnaast de intensievere samenwerking met de andere AED-ondersteuner als pluspunt. “Ik vind ook dat je altijd van elkaar leert. De aanvulling is erg waardevol.”
Doen!
Het is het tweede schooljaar dat de spreekuren worden ingezet en de ervaringen zijn positief. Toch was er bij de start ook wel wat terughoudendheid vanuit verschillende kanten. “In het begin dachten we: ‘het komt erbij’, herinnert Dominique zich. “Er was eerst ook wel wat weerstand. Maar de scholen met vaste spreekuren zijn er heel blij mee.” Voor de onderwijsondersteuners zelf vraagt de andere werkwijze bij de spreekuren ook weer om andere vaardigheden. “Je kijkt meer naar de groep en met een helikopterview. Je bent soms ook bezig met de mindset of krijgt weleens te maken met vragen over schoolontwikkeling.” Gerda lacht: “Ik houd wel van een uitdaging.” En welk advies zouden de enthousiaste intern begeleiders en onderwijsondersteuners voor andere scholen hebben? “Doe het,” verwoordt Dominique als eindconclusie. “En betrek de leerkrachten erbij.”
Mandy van Leeuwen
Gedragswetenschapper